به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام ایمان شکیبایی، در جمع زائران نوروزی، ضمن تبریک آغاز بهار طبیعت و بهار عبادت خاطرنشان کرد: حاکم اسلامی پاسبان خداوند بر روی زمین است که امیرالمومنین(ع) در حکمت ٣٣٢فرمودند: «السلطان وزعه الله فی ارضه».

استاد حوزه علمیه قم افزود: مقام معظم رهبری بعد از نامگذاری چندین سال با شعارهای اقتصادی و حمایت از تولید کنندگان داخلی، امسال را سال «مهار تورم و رشد تولید» نامگذاری نمودند.

وی اضافه کرد: هرچند به خاطر برخی شرایط اقتصادی و شیوع ویروس منحوس کرونا عملیاتی شدن شعارهای اقتصادی سال های قبل که الهام گرفته از تُراث دینی است، با مشکلاتی مواجه گردید؛ ولیکن با استمداد از الطاف الهی و عنایات و ادعیه خیر ولی نعمتمان وجود مقدس حضرت حجت بن الحسن(عج) امید است در سال ١۴٠٢، شعار مهار تورم و رشد تولید تحقق عینی به معنی واقعی کلمه داشته باشد.

حجت الاسلام شکیبایی بیان کرد: این امیدواری ولی فقیه است که در فرمایش مولا در حکمت شماره ٩٠، فقیه به معنی واقعی کلمه کسی است که مردم را از رحمت الهی ناامید و از بخشش الهی مایوس نکند. «الفقیه کل الفقیه من لم یقنط الناس من رحمة الله و لم یوئسهم من روح الله...»

پژوهشگر حوزه و دانشگاه افزود: در این آغازین روزهای سال جدید، سزاوار است بخشی از مبانی شعار امسال بر اساس کتاب ارزشمند نهج البلاغه مورد بررسی قرار بگیرد.

حجت‌الاسلام شکیبایی گفت:اهتمام به مهار تورم و رشد تولید از دو بعد فردی و حکومتی بر اساس نهج البلاغه در سه گفتار قابل بررسی می باشد.

گفتار اول) وظیفه فردی نسبت به تولید در نهج البلاغه

حجت‌الاسلام شکیبایی خاطرنشان کرد:امیرالمومنین(ع) در بستر فردی و شخصی، علاوه بر سیره رفتاریشان، اهتمام جدی به کار و رشدتولید دارند. امام المتقین در خطبه ١٩٣ در توصیف متقین می فرمایند: «طلبا فی حلال» شخص پرهیزکار باید جوینده روزی حلال باشد؛ این مهم باید در جامعه تبلیغ شود تا توجه به کار و تلاش برای روزی حلال منافی پرهیزکاری و تقوا لحاظ نگردد.

وی اظهار کرد: از دیگر سو، حضرت فقر و نداری را نوعی بلا دانسته و در حکمت ٣٨٨می فرمایند: «الا و ان من البلا الفاقه».

مدرس نهج البلاغه خطرنشان کرد:مولا امیرالمؤمنین(ع) در حکمت٣١٩خطاب به فرزندشان محمد بن حنفیه می فرمایند: «یا بنی انی اخاف علیک الفقر فاستعذ بالله منه فلان الفقر منقصه للدین مدهشه للعقل داعیه للمقت». فقر موجب نقصان دین و سرگردانی عقل و عامل دشمنی است، پس لاجرم باید دنبال رشد تولید بود.

حجت الاسلام شکیبایی افزود:هر فرد پرهیزکار باید بدنبال روزی حلال باشد و از فقر و نداری بترسد که آثار وحشتناکی در زندگی و دین وی خواهد داشت.

وی بیان کرد:از همین بعد می توان وصیت نامه مبارک امیر المومنین(ع) را نسبت به اموال شخصی بعد از جنگ صفین برشمرد که در نامه ٢۴ آمده است. در فرازی از این وصیت نامه شریف به حسنین(علیهما السلام) آمده است: «و یشترط علی الذی یجعله الیه ان یترک المال علی اصوله و ینفق من ثمره حیث امر به و هدی له و الا یبیع من اولاد نخیل هذه القری ودیه حتی تشکل ارضها غراسا»

استاد حوزه علمیه قم افزود:امیرالمومنین(ع) نسبت به اموال خود شرط می کنند که اصل مال حفظ شود و تنها از میوه و درآمد آن بخورد و انفاق کند و هرگز نهال های درخت خرما را نفروشند تا همه سرزمین یک پارچه به گونه ای زیر درختان خرما قرار گیرد که راه رفتن در آن دشوار باشد. این کار دقیقا شعار امسال را عملیاتی می کند.

وی خاطرنشان کرد:امروز اگر به زمین های حاصلخیز ایران و چشمه سارهایی که بدون بهره برداری و یا بهره اندک معطل باقی مانده است نگاهی شود هزاران افسوس باید خورد. مشاهده جوانان بی کار و فقر اجتماعی با این پتانسیل تولید در ایران یک درد و غصه جانکاه است.

حجت‌ الاسلام شکیبایی اضافه نمود: امیرالمومنین(ع) نسبت به باغ خرما سفارش می کنند که در آن نهال فروشی نشود باغ تُنُک و خلوت نگردد به گونه ای درختان فشرده و فراوان کاشت شود که راه رفتن در آن باغ مشکل باشد.

وی افزود: بسیاری از زمین های مرغوب ایران ظرفیت کاشت و برداشت چند محصول را در طی یک سال دارد در حالیکه برخی از آن اراضی رها شده است و برخی هم با اقل برداشت نگهداری می شود.

استاد حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: بنده چون در روستاهای مختلف به تبلیغ رفته ام ظرفیت تولید را در این بستر گسترده می دانم. به یک مثال توجه فرمایید:گاهی کشاورز می تواند از یک آب و زمین بهره مضاعف برداشت کند مثلا علاوه بر محصول کشاورزی، پرورش ماهی و توسعه دامداری و تولید گوشت و لبنیات را به محصولات خویش ضمیمه کند. به تحقیق این مضاعف نمودن چقدر موجب مهار تورم و رشد تولیدخواهد شد؟

پژوهشگر حوزه و دانشگاه گفت:فرصت خدمت به مردم اندک است، امیرالمومنین(ع) درحکمت ۱۶٨فرمود: «الامر قریب و الاصطحاب قلیل» (پایان کار نزدیک و زمان ماندن اندک است)، لذا سزاوار است از نظرات متخصصین علمی و تجربی اقتصاد بهره برده شود که حضرت درحکمت ۱٧٣فرمود: «من استقبل وجوه الاراء عرف مواقع الخطاء» (کسی که از افکار و آرای گوناگون استقبال کند صحیح را از خطا خوب شناسد)

استاد حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد:قوه مجریه در آغاز مأموریت سال جدید باید با یک حرکت جهادی قوانین موضوعه را اعمال کند و مشکلات واقعی تولید کنندگان را رصد و برطرف نماید که اگر معاونت مخصوصی رئیس دولت برای این مهم داشته باشد، آثار و برکات فراوانی خواهد داشت.

وی در پایان به برخی دیگر از فرمایشات امیرالمومنین(ع) پرداخت و گفت:حضرت در حکمت ۱۰۱فرمود: «لا یستقیم قضاء الحوائج الا بثلاث؛ باستصغارها لتعظم و باستکتامها لتظهر و بتعجیلها لتهنؤ» (برآوردن نیازهای مردم پایدار نیست مگر به سه چیز؛ کوچک شمردن آن تا خود بزرگ نماید؛ پنهان داشتن آن تا خود آشکار شود و شتاب در برآوردن آن تا گوارا گردد)

وی افزود:آن حضرت درنامه ۵٣ فرمود: «ثم امور من امورک لابد لک من مباشرتها ...و منها اصدار حاجات الناس یوم ورودها علیک بما تحرج به صدور اعوانک و امض لکل یوم عمله فان لکل یوم ما فیه ... » (بخشی از کارها به گونه ای است که خود باید انجام دهی...و دیگر برآوردن نیاز مردم در همان روزی که به تو عرضه می دارند و یارانت در رفع نیاز آنان ناتوانند کار هر روز را در همان روز انجام ده زیرا هر روزی کاری مخصوص به خود دارد)

حجت الاسلام شکیبایی افزود:نهادهای فرهنگی و حوزه علمیه ضمن تبیین سیره معصومین نسبت به رشد تولید باید آثار فاخر و مشوّقی تولید نماید و در رسانه ها تبلیغ شود.

وی در همین راستا به کلماتی در نهج البلاغه اشاره نمود:حضرت درحکمت ٣٧۴فرمود: «و ما اعمال البر کلها و الجهاد فی سبیل الله عند الامر بالمعروف و النهی عن المنکر الا کنفثه فی بحر لجی» (ارزش تمام کارهای نیک و جهاد در راه خدا نسبت به امر به معروف و نهی از منکر مانند قطره ای بر دریای مواج و پهناور است) و نیز در حکمت ۴٧٨فرمود: ما اخذ الله علی اهل الجهل ان یتعلموا حتی اخذ علی اهل العلم ان یعلموا(خداوند از مردم نادان عهد نگرفت که بیاموزند تا آن که از دانایان عهد گرفت که آموزش دهند.)

استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: تولیدگران باید با تکیه بر امدادهای الهی و بر اساس سفارش اولیای الهی تلاشی مضاعف نموده و با افزایش دامنه سرمایه گذاری در تولید، زمینه مهار تورم و رشد تولید ایران را فراهم آورند.

وی در این قسمت به دو مورد از حکمت های نهج البلاغه اشاره نمود:حضرت در حکمت ۱٣٩فرمود: «تنزل المعونه علی قدر الموونه» (امداد های الهی به اندازه نیاز نازل می شود) و نیز درحکمت ٣٨۶فرمودند: «من طلب شیئا ناله او بعضه» (جوینده چیزی یا به آن یا به برخی از آن خواهد رسید.)

حجت الاسلام شکیبایی افزود:عموم مردم باید از تولیدگران حمایت نمایند و توسعه و دوام تولید متوقف بر حمایت عمومی است. باید یک نه عمومی به کالای خارجی و حمایت عمومی از کالای داخلی شکل بگیرد این حمایت در مواردی مبتنی بر ایثار جامعه ایرانی است و آثار مبارکی برای اقتصاد ایران دارد.

وی در همین راستا به برخی از کلمات قصار حضرت(ع) اشاره نمود:مولا درحکمت ٢٣۰فرمود: شارکوا الذی قد اقبل علیه الرزق فانه اخلق للغنی و اجدر باقبال الحظ علیه(با آنکه روزی به او روی آورده شراکت کنید که او توانگری را سزاوارتر و روی آمدن روزگار خوش را شایسته تر است) و نیز درحکمت ٢٣٢فرمود: من یعط بالید القصیره یعط بالید الطویله(کسی که با دست کوچک کمک کند از دست بلند پاداش گیرد) و نیز درحکمت ٢۵٧فرمود:یا کمیل مر اهلک ان یروحوا فی کسب المکارم و یدلجوا فی حاجه من هو نائم فو الذی وسع سمعه الاصوات ما من احد اودع قلبا سرورا الا و خلق الله له من ذلک السرور لطفا فاذا نزلت به نائبه جری الیها کالماء فی انحداره حتی یطردها عنه کما تطرد غریبه الابل(ای کمیل خانواده ات را فرمان ده که روزها در بدست آوردن بزرگواری و شب ها در رفع نیاز خفتگان بکوشند سوگند به خدایی که تمام صداها را می شنود هر کس دلی را شاد کند خداوند از آن شادی لطفی برای او قرار دهد که به هنگام مصیبت چون آب زلالی برای وی باریدن گرفته و تلخی مصیبت را بزداید چنان که شتر غریبه را از چراگاه دور سازند.)

استاد نهج‌البلاغه افزود:این مضاعف نمودن محصول همان کشت فراگیر درخت خرماست که راه رفتن را در باغ مشکل می کند در حالی که زندگی را در جامعه آسان می کند، نکته قابل توجه این است که کشاورزی و نخلستان خرما در کلام مولا از باب مثال است و الّا این وظیفه سنگین روی دوش صاحبان تمامی حرفه ها و تولیدکنندگان محصولات و صاحبان صنایع است.

وی در همین راستا افزود: وقتی صاحب یک کارخانه می تواند مواد خام مورد نیاز را با یک دستگاه جدید از مواد اولیه تولید کند و یا ضایعات کارخانه را جهت استفاده یک محصول دیگر مورد استفاده قرار دهد و ده ها اشتغال مفید در جامعه ایجاد کند یعنی بر نخل خرمای اقتصاد خویش افزوده است و تولید را دو چندان نموده است و ریشه تورم زایی را خشکانیده است.

این پژوهشگرخاطرنشان کرد:البته پر واضح است که حاکمیت وظایف سنگینی در برنامه ریزی و دست گیری از صاحبان تولید دارد که در بخش دوم و بستر حاکمیت به آن می پردازیم.

گفتار دوم) تولید و حاکمیت در نهج البلاغه

حجت الاسلام شکیبایی در بخش دیگری از سخنان خود افزود:در نامه ۵٣ که یک نامه طولانی و ارزشمند برای حاکمان می باشد امیرالمومنین(ع) در چند فراز نسبت به تولید، عمران و آبادی به مالک اشتر سفارش می کنند.

۱.حضرت در بیان اقسام اقشار جامعه، بعد از ذکر لشکریان الهی و عموم مردم و قضات و کارگزاران، قوام همگی را به بازرگانان و صاحبان صنایع می دانند زیرا این دو دسته وسایل زندگی را فراهم و در بازار عرضه نموده و بسیاری از وسایل مورد نیاز را می سازند و تولید می کنند: «لا قوام لهم جمیعا الا بالتجار و ذوی الصناعات...»

٢.در بخش دیگری از این نامه سیاست اقتصادی مهمی به جناب مالک ابلاغ می شود.

«و لیکن نظرک فی عماره الارض ابلغ من نظرک فی استجلاب الخراج لان ذلک لایدرک الا بالعماره و من طلب الخراج بغیر عماره اخرب البلاد و اهلک العباد و لم یستقم امره الا قلیلا... ا. فان العمران محتمل ما حملته»

باید نگاهت به عمران سرزمین بیشتر از جمع آوری مالیات باشد زیرا مالیات بدون عمران و آبادی قابل تحصیل نیست و حاکمی که مطالبه گر مالیات بدون عمران باشد؛ شهر را خراب و بندگان را هلاک و نابود ساخته و حکومتش هم اندک خواهد شد ولکن اگر عمران حاصل شود و بعد از آن وظیفه ای بر دوش مردم گذاشته شود با شادمانی می پذیرند زیرا عمران قدرت تحمل مردم را زیاد می کند.

استاد نهج البلاغه بیان کرد: در این فرمایش گهربار که نصب العین هر مسئول باید باشد حضرت بقای حکومت را به رشد تولید و آبادی منوط می نمایند.

وی افزود:براستی هر حکومتی در هزینه های جاری و آبادانی و توسعه و پرداخت حقوق کارگزاران و نیروهای امنیتی و ... نیازمند خراج و مالیات می باشد تا بتواند هزینه های خود را تامین نماید و هر چه این مالیات بیشتر باشد گستره خدمات حاکمیت افزون خواهد بود.

وی ادامه داد:بحث مهمی که حتی در تاریخ منشاء تغییر در حاکمیت ها شده همین مسأله مالیات و خراج می باشد که برنامه ریزی صحیح آن موجب مقبولیت عمومی حاکمیت و اشتباه محاسباتی آن موجب نارضایتی مردمی و حتی رویگردانی از حاکمیت و زوال آن می گردد.

وی تأکید کرد:حضرت در سفارش به جناب مالک ضمن تخفیف مالیاتی پایه و اساس گرفتن مالیات را عمران و توسعه می دانند.

استاد پژوهشگر بیان کرد: امروز بعد از تحریم های ظالمانه استکبار و مشکلات ارزی کشور و عدم امکان ارتباطات معاملی گسترده، ضرورت توجه ویژه به تولید دو چندان است. بر همین اساس امسال توسط ولایت فقیه؛ مقام معظم رهبری، سال مهار تورم و رشد تولید نامیده شد.

وی خاطرنشان کرد: برون رفت از مشکلات نامبرده و غیر آن، منوط به بستر سازی مناسب برای تولید است. لذا مسئولین باید موانع تولید را برطرف نموده و بوروکراسی ها را حذف کنند و زمینه تولید را مضاعف نمایند و رشدی در تولید ایجاد کنند؛ با رشد تولید علاوه بر اینکه تحریم ها و اخلال در واردات و صادرات خطری برای اقتصاد نخواهد داشت، هزینه های دولت و حاکمیت با جلب مالیات گسترده تامین می گردد.

گفتار سوم) رشد تولید و بایسته ها و شایسته ها

حجت الاسلام شکیبایی در بخش دیگری از این سخنرانی اضافه نمود:این گفتار در حد ارجاع به نهج البلاغه بوده و تبیین آن نیازمند مجالی دیگر است.

وی خاطرنشان کرد: قوه مقننه تازه نفس باید ضمن شناسایی پتانسیل های تولیدی در اقصی نقاط کشور ایران، با نظرات کارشناسی قوانین سهل برای تولید و حمایت از تولیدگران وضع نماید و در صورت لزوم حتی کمیسیون مخصوص تولید ایجاد کند.

۳۱۳/۱۷